دو ماهنامه سلامت کار ایران
سال دوم شماره 3 (پاییز و زمستان 1384)

خستگی کارگران پدیده پیچیده ای است که حاصل تاثیر عوامل مختلف موجود در محیط کار می باشد. خستگی دارای علائمی از قبیل احساس کوفتگی، کاهش عملکرد های فیزیولوژیکی، بهم خوردن تعادل اعصاب خودکار وکاهش بازده کار می باشد. از طرف دیگر خستگی ناشی از مشاغل صنعتی بوسیله بار کاری مفرط، تغییرات قابل ملاحظه در پوسچر کار و تغییر ریتمهای فعالیت روزانه و شبانه ایجاد میشود. این مطالعه مقطعی برروی 111 نفر از کارگران و 80 نفر از کارمندان وبا استفاده از پرسشنامه انجام پذیرفت. میانگین سن وسابقه کار کارگران بترتیب 9 ± 7/34 و 6/8 ± 5/10 است. نتایج نشان میدهد که بالاترین درصد خستگی در کارگران با امتیاز 4 وسطح خستگی 2و3 قراردارد. سطح خستگی, افسردگی, احساس خستگی در کار, خستگی شدید بین کارگران وکارمندان معنی دار است (001/0 – 01/0 P<). داشتن تغذیه مناسب, خواب کافی, سیگار نکشیدن, نوع زندگی, کاهش استرس روانی, اضطراب, افسردگی و رضایت شغلی از عوامل کاهش میزان خستگی است.

با توجه به اهمیت سلامت نیروی کار، ضروری است تا با بررسی عوامل زیان آور محیط کار و شناسایی آنها با راهکارهای مناسب ازصدمات وارده به آنهاجلوگیری شود.
این مطالعه توصیفی تحلیلی مقطعی بر روی کلیه کارگران (14 زن و 60 مرد) شاغل در کارگاه های خانگی و غیر خانگی تحت پوشش مرکز بهداشتی - درمانی سلطان محمد طاهر ومتناسب با متغیرهای مورد نظر (عوامل زیان آور فیزیکی، شیمیایی، ارگونومیک، بیولوژیک)از طریق مشاهده و مصاحبه با کل افراد انجام پذیرفت.
افراد در معرض صدا، ارتعاش، روشنایی، دما و رطوبت نامناسب به ترتیب 89/41 %،75/6%،75/6%،56/17% بوده اند و مواجهه با اشعه، گرد و غبار، گاز و بخار، دود ودمه به ترتیب27/20%، 54 %، 45/9%،86 /14% بدست آمد. وضعیت نامناسب بدن در حین کار و ابزار کار نامناسب به ترتیب 72/79% و 27/20% و مواجهه با عوامل زیان آور بیولوژیک 75/6 % بوده است. علل عمده عدم رعایت نکات ایمنی در جامعه مورد نظر به ترتیب 4/94% مشکلات مالی، 1/41% عدم دسترسی به وسایل مورد نظر، 1/53% مرغوب نبودن وسایل موجود در بازار، 12% اعتقاد به بی فایده بودن این وسایل، 2/18% عدم آگاهی از نوع مناسب وسایل جهت استفاده و 3% عوامل دیگر بوده است.
به نظر می رسد با تامین تمهیدات مالی لازم و آموزش سلامت محیط کار می توان به حد استاندارد و امنیت لازم نزدیکتر شد.

بر اساس مطالعات انجام شده میدان های مغناطیسی ایستا یکی از عوامل زیان آور در برخی محیط های صنعتی ذکر شده اند. این مطالعه با هدف تعیین عوارض بهداشتی ناشی ازتماس با میدان مغناطیسی ایستا در یکی از واحدهای تولید کلر انجام گرفته است.
در این مطاله مقطعی ابتدا میدان مغناطیسی اندازه گیری گردید و با استفاده از پرسشنامه، اطلاعات بهداشتی از 20 کارگری که تمام زمان کار خود را در معرض میدان مغناطیسی ایستا سپری می کردند و 21 نفر کارگر که هیچ کدام تماسی نداشتند، جمع آوری شد.هم چنین با انجام آزمایشات کلینیکی و پاراکلینیکی، اطلاعاتی در زمینه شمارش سلولهای خونی، فشار خون، ECG و EEG گرد آوری شد.
اندازه گیری چگالی شار مغناطیسی در بخش های مختلف نشان داد که بیشترین و کمترین شدت به ترتیب برابر با mT 99/16 و mT 42/0 می باشد که کمتر از حد مجاز است. اندازه گیری مواجهه ی شغلی درطول شیفت کار در واحد کلر نشان داد که حداکثر تماس برابر با mT 59/47 می باشد. تغییرات در ECG و EEG در دو گروه مورد و کنترل از نظر آماری معنی دار نبودند. در میان متغیرهای سوبژکتیو (ذهنی) در دو گروه مورد و کنترل، تنها خستگی جسمانی و عصانیت دارای شیوع بیشتری در گروه مورد مطالعه بودند.
در مجموع وضعیت تندرستی کارکنان واحد کلر آلکالی انحرافی از حالت طبیعی نداشته و تفاوت چندانی با وضعیت تندرستی افراد گروه کنترل ندارد.

بافت ریه تعدادی از کارگران صنایع معدنی و س اختما نی از جمله معدنچیان مع ادن ف لز ی و غیر فلزی، جوشکاران و این کارگران و معد نچیان برای سالها در این صنایع مشغول کار بوده اند و به علت ضایعات ریوی مرتبط با مواجهه شغلی شان تقاضای غرامت دستمزد نموده بودند. بافت ریه این افراد پس از هضم و فیلتراسیون و خاکستر سازی و به دنبال آن تهیه نمونه توسط دستگاه میکروسکوپ الکت رو نی مجهز به کاشف اشعه ایکس EDS و دیفراکسیون اشعه X م ورد آنالیز قرار گرفت. ذرات پارتیکل های ت ه نشین شده در بافت ریه این کارگران برای تعیین نوع مینرال مورد تجزیه قرار گرفت. همچنین برای تعیین غلظت این پارتیکل ها در واحد وزن بافت ریه این پارتیکل ها شمارش شده و قطر هر یک نیزاندازه گیری شد. برای تجزیه و تحلیل آماری نتایج از جمله مقایسه گروه های شغلی متفاوت و یا رابطه آماری بین غلظت و سایز پارتیکل ها با شدت و گسترش فیبروز ریوی از نرم افزار MINITAB استفاده گردید. به دلیل توزیع لگاریتمی داده ها از محاسبه متوسط هندسی و تست های آماری غیر پارامتریک استفاده گردید.
نتایج نشان داد که ارتباط مستقیمی بین بار پارتیکلی ریه های این افراد و شغل آنها وجود دارد. بیشترین میزان پارتیکل های معدنی در ریه معدنچیان و سند بلاست کاران یافت شد. در گروه دوم غلظت کواتز در بافت ریه مستقیما با شدت فیبروز بافت ریه ارتباط آماری معنی داری را نشان داد. ولی بین سایز این پارتیکل ها و شدت و گسترش فیبروز ریوی رابطه آماری مشاهده نگردید. مقاسیه بار پارتیکلی افراد مبتلا یه سیلیکوزیس و سرطان ریه (تواما) با افرادی که فقط دارای سیلیکوزیس بودند نشان داد که میزان پارتیکل های فلزی در بافت ریه افرا د مبتلا به سرطان ریه به مراتب بیشتر است.

امکان دارد کارکنان واحدهای غذایی حامل باکتری هایی مثل سالمونلا، اشریشیاکلی، استافیلوکوکوس ارئوس و آلودگی های انگلی روده ای باشند. با توجه به اهمیت نقش تهیه کنندگان و توزیع کنندگان مواد غذایی در بهداشت محیط، بررسی وضعیت این آلودگی ها در کارکنان مورد نظر ضروری بنظر میرسد.
182 نفر از شاغلین بخش تهیه و توزیع مواد غذایی مراکز وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ایلام بررسی شدند. از هر فرد سه نمونه مدفوع در سه روز متوالی گرفته شد و از پنج روش مختلف آزمایشگاهی شامل نوار چسب اسکاچ، آزمایش مستقیم نمونه مدفوع، فرمالین اتر، تلمن و فلوتاسیون برای تشخیص آلودگی استفاده شد. برای آنالیز اطلاعات از نرم افزارو SPSS version 10 و آزمون آماری کای دو استفاده گردید.
2/49 درصد کارکنان مورد بررسی، آلودگی انگلی روده ای داشتند که 1/45 درصد آنها به تک یاخته روده ای و 7/9 درصد آنان مبتلا به کرمهای روده ای بودند. میزان آلودگی به هریک از انگلهای روده ای مشاهده شده به ترتیب وفور عبارت بود از تک یاخته های روده ای شامل آنتامباکلی، اندولیماکس نانا، ژیاردیا لامبلیا، بلاستوسیتیس هومینیس، کیلوماستیکس مسنیلی و یدامبابوچلی. کرمهای روده ای بترتیب وفور عبارت بودند از اکسیور، همینولپیس نانا، آسکاریس لومبریکوئیدس، تریکوسفال و انواع تریکوسترونژویلوس.
فراوانی قابل ملاحظه تک یاخته های روده ای در این بررسی نشان دهنده پائین بودن سطح بهداشت عمومی و عدم رعایت اصول بهداشتی لازم در واحدهای غذایی مورد نظر میباشد.